En Önemli Faktör Genetik Yatkınlık
En önemli risk faktörü genetik yatkınlıktır. Genetik ya da bünyesel yatkınlık olması için mutlaka anne ya da babanızda varis olması gerekmez. Ancak, anne ve babanızın akrabalarından miras kalan genler birleşerek sizde genetik yatkınlık yaratmış olabilir. Genetik yatkınlığı olmayan bir insanda ciddi bir varis problemi olmayacağını söyleyebiliriz. Çevremize baktığımızda, aşçı, garson, diş hekimi gibi ömrünün büyük kısmını ayakta geçiren ya da 5-6 tane çocuk doğurduğu halde hiç varisi olmayan birçok insan görürüz. Bu durum bize, genetik yatkınlığı olmayan kişilerde çevresel faktörlerin varis oluşumu konusunda zannedildiği kadar etkili olmadığını kanıtlamaktadır.
Ancak genetik ya da bünyesel yatkınlığı olan bir kişide, çevresel yani sonradan edinilen bazı faktörler varis oluşumunu artırabilir, hızlandırabilir ya da tetikleyebilir. Bu tür faktörlerin en iyi bilinenleri cinsiyet (kadınlarda daha sık), hamilelik, sıcak iklim, yaş, kilo ve uzun süre ayakta kalmayı ya da oturmayı gerektiren bir yaşam tarzı olarak sıralanabilir. Görüldüğü gibi, risk faktörlerinin çoğunluğu değiştirebileceğimiz türden değildir.
Genetik Yatkınlığı Olup Varis Oluşumunu Tetikleyen Faktörler
Gebelik
Gebelik sırasında değişen hormon düzeyleri ve özellikle progesteron hormonun damar duvarında yaptığı genişleme en önemli nedenlerdendir. Büyüyen rahimin karın içi damarlara yaptığı baskı bacaklarda toplardamar dolaşımını bozar.
Oluşan bası nedeniyle bacaklarda varisin gelişimi yanında genital bölgede ve kasıklarda da varis gelişebilir. Bu tür sorun gelişebilecek hastaların mutlaka! Koruyucu korse ve külotlu varis çorabı giymeleri önerilir.
Gebelik sırasında fazla kilo alımı da etken kabul edilir. Gebelik sonrasında alınan kiloların verilmesi ile büyük oranda bu varisler geriler. Sık gebeliklerde ve aşırı kilo alımı ile varisler kalıcı hale gelebilir. Gebelerin % 8 – 20’sinde varis oluşumu gözlenir. Gebelik sayısı ve sık gebelik varis gelişimine katkıda bulunduğu kabul edilmekle birlikte gebelik sayısının istatistiki olarak anlamlı olmadığı da saptanmıştır.
Yaş
Kadınlarda en sık görülen yaş dilimi: 40-49 yaş, erkeklerde 70-79 yaştır. 60-69 yaşları arasındaki kadınlarda: % 79’unda, 20-29 yaşları arasındaki erkeklerde: %1 oranında görülür.
Cinsiyet
Kadınlarda varis daha sıktır. Her 4 kadına karşı 1 erkekte görülür.
Uzun Süre Ayakta Kalmak Veya Oturmak
Meslek icabı ayakta kalmak ve uzun sureli oturma varis gelişimine katkıda bulunur. Ayakta kalınca toplardamarlarda basınç artışı olur. Uzun süre oturur pozisyonda ve dizlerin büküldüğü durumlarda toplardamar dolaşımı bacaklarda bozulur.
Güneşte Uzun Süre Kalmak
Güneşte uzun sure kalındığında ya da sauna, hamam gibi sıcak ortamlarda vücudun ısı düzenlemesi sonucunda damarlarda genişleme olur.
Giyim
Dar pantolonlar ve sıkı çizme ve botlar dolaşımı etkileyerek varis oluşumuna neden olabilir.
Fazla Kilo
İdeal ölçülerin üzerindeki kiloda olanlarda varis gelişimi daha sık görülür.
Ancak bu faktörlerin olması her zaman varis gelişeceği anlamına gelmez. Bu faktörleri taşıyanlarda, taşımayanlara göre daha fazla oranda varis görülmektedir.
Prof. Dr. Erdal Aslım
Varis teşhis ve tedavisi için İstanbul’da Prof. Dr. Erdal Aslım ile iletişime geçebilirsiniz.
