Varis Nedir?
Toplardamarların genişlemesine ve şişmesine varis denir. Genellikle, vücudun en fazla basınç altında kalan bölgesi olan bacakların alt kısımlarında görülen varisler, sadece estetik olarak değil sağlık açısından da çok önemlidir.
Bacak toplardamarları iki gruba ayrılır.
Yüzeysel Toplardamarlar: Cilt altında yerleşirler ve gözle görülebilirler. Normalde kirli kanın kalbe geri taşınmasında çok önemli bir rolleri yoktur. En sık varisin görüldüğü damarlardır.
Derin Toplardamarlar: Atardamarlarla birlikte daha derinden kalbe doğru giderler ve gözle görülmezler. Bacaklarımızda oluşan kirli kanın hemen hemen tamamını kalbe geri taşırlar. Bu damarların en sık hastalıkları tıkanma ve yetmezliktir.
Toplardamarların içinde, kanın geri kaçmasını engelleyen kapakçıklar mevcuttur. Bu kapakçıklar yerçekiminin etkisine rağmen kanı kalbe doğru taşımaya yararlar.
Ayakta çok fazla duran kişilerde bu kapakçıklar bozulabilir. Uzun süre oturarak çalışmak da kapakçıkların bozulmasına neden olabilir.
Kapakçıklar flebit, aşırı şişmanlık, irsiyet, doğumlar gibi diğer nedenler de bozulabilir.
Toplardamarlar içerisinde bulunan bu kapakçıklar bozulduğunda, kalbe doğru gitmesi gereken kan yeterince toplanamaz. Buna venöz yetmezlik denir. Bu nedenle toplanamayan kan yüzeysel toplardamarlarda göllenir. Zaman içerisinde basıncın artması ile normalden fazla gerilen bu damarlarda, genişleme, uzama ve kıvrımlanmalar oluşur. Bu da damarlarda deformasyonlara ve kapakçık sistemlerinin bozulmasına yol açar. Sonuç olarak yüzeyel varisler gelişir.
Kaç Tip Varis Vardır?
Varis tipleri ve çeşitlerine, varis tedavi yöntemlerine göre farklılık gösterir. Varis tedavisi kararı verirken göz önüne alınması gerekenler şunlardır;
- Varisin görünümü ve sizi rahatsız edip etmediği,
- Sizin göremediğiniz bacağın iç kısmında kas dokusu içinde kalan büyük toplardamarların durumu,
- Varisin sizde oluşturduğu yakınmalar,
- Varisin gelecekte yaratabileceği sorunlar.
Tüm varis türleri ameliyatsız yöntemlerle tamamen tedavi edilebilir. Ancak her varisin mutlaka tedavi edilmesi gerekmez.
Varis ne zaman tedavi edilmelidir? Bunu belirlerken varis tipleri ne göre karar verilir.
Varis Tipleri Nelerdir?
- Büyük varis,
- Orta boy varis ya da retiküler varis,
- Kılcal varis,
- İç varis,
- Dış varis.
Büyük Varis
Varis tipleri arasında büyük varisler hemen her zaman bacaklarda görünen varislerin daha derinindeki ana toplardamarlar kapak yetmezliği nedeniyle oluşur. Bu toplardamar genellikle safen toplardamarıdır. Büyük varisler seyrek olarak safen toplardamarının dalları ya da perforan damar dediğimiz diğer toplardamar kapak yetmezliğine bağlı oluşur.
Ayakta yapılan bir ultrason inceleme bunu ortaya koyar. Toplardamar yetmezliği ve buna bağlı gelişen varisler bazı insanlarda hiç şikayet oluşturmaz; ama insanların büyük çoğunluğunda ağrı, yanma, yorgunluk ve gece gelen bacak krampları gibi yakınmalar oluşturur.
Varisler büyüdükçe ve hastalık ilerledikçe, varislerde ya da safen damarında pıhtı oluşturma ihtimali artar. Bacakta, ayak bileği iç kısmında renk değişiklikleri, sertlikler ve yaralar oluşturabilir. Büyük varis tedavi kararı, safen toplardamar yetmezliğinin şiddetine, hastada oluşturduğu yakınmalara göre verilir.
Büyük varisler sadece damar içi lazer, RF ve buhar tedavileri ya da ameliyat gibi yöntemlerle tedavi edilebilir. Varis çorabı, varis ilacı ya da egzersiz varisi tedavi etmez.
Büyük varislerin bazıları cilt yüzeyinden görülmez. Bu tip varise iç varis denilir.
Orta Boy Varis ya da Retiküler Varis
Orta boy varisler Genellikle hiç yakınma oluşturmaz. Bu nedenle sadece kozmetik bir sorundur, yani görünümü kişiyi rahatsız edebilir.
İlerleyerek büyük varis oluşturamaz. Ultrason ile saptanabilen bir toplardamar yetmezliği yani kapak yetmezliği -genellikle- yoktur. Bu nedenle bir sağlık sorunu yaratmaz. Tedavi her zaman gerekmeyebilir. Ancak tedavisi çok kısa ve en kolay olan varis türüdür. Bu nedenle görüntü sizi rahatsız ediyorsa tedavi istemekten çekinmeyiniz.
Kılcal Varis
Varis Tipleri arasındaki kılcal varisler genellikle ağrı, yorgunluk, ayaklarda yanma hissi gibi yakınma oluşturmaz. Bazı insanlarda sadece sızlama ya da kaşıntı oluşturabilir. Kılcal damarlar çok yoğunsa, büyük varislerin oluşturduğu gibi bacaklarda ağrı, yanma ve yorgunluk oluşturabilir.
Bacaklarda kramp oluşturmaz. Kılcal varis hastalarında – genellikle – ultrason incelemede, altta yatan bir toplardamar yetmezliği yani kapak yetmezliği yoktur. İki tedavi yöntemi vardır. Skleroterapi (iğne tedavisi) ve deriden uygulanan lazer/RF yöntemi. Skleroterapi çok daha etkili bir tedavidir. Kılcal damarlar çok ince ise lazer yöntemi de etkilidir.
Varislerin Sınıflandırılması
- Derece 0: Belirlenebilen toplardamar hastalığı yoktur.
- Derece 1: 1-3 mm çapında ince varisler mevcuttur.
- Derece 2: 4 mm ve üzerinde çapı olan varisler izlenmektedir.
- Derece 3: Toplardamar yetmezliğine bağlı bacaklarda şişme görülür.
- Derece 4: Dolaşım bozukluğuna bağlı olarak , özellikle ayak bileği düzeyinde ciltte kahverengi – siyah renk değişiklikleri
- Derece 5: Cilt değişiklikleri ve ayak bileği düzeyinde iyileşmiş yaralar
- Derece 6: Oluşan yaralar iyileşemez ve sürekli açık yara bakımı gerekir.
Tedavi Edilen Varisler Tekrarlar Mı?
Genel olarak büyük varisler iyi bir tedavi sonrası tama yakın tedavi olur tekrar şansı nerede ise yoktur. Çünkü burada kaynak ana damar yok edilir.
Orta boy yeşil varislerde ve kılcal varislerde görünen varisleri giderdiğimiz için yani bunların belirgin, saptanabilir bir kaynağı olmadığı için kaynağı kurutma söz konusu değildir. Farklı bir yerde varisin yeniden çıkması mümkündür. Bu biraz genetik yatkınlığa bağlıdır.
Ameliyatsız varis tedavi yöntemleri ile daha önce tedavi edilmiş ancak tekrarlamış varislerin tedavi edilmesi de mümkündür.
Ameliyatsız varis tedavileri yöntemleri ile kolay ve tedavi sonrası günlük yaşantıyı az etkileyen yöntemlerdir. Hastalar genelde tedaviden hemen sonra veya en geç bir gün sonra normal yaşamlarına dönebilirler. Ameliyatsız varis tedavilerinin yöntemleri kişiler arasında farklılık gösterebileceği bilinmelidir.
Prof. Dr. Erdal Aslım
Varis teşhis ve tedavisi için İstanbul’da Prof. Dr. Erdal Aslım ile iletişime geçebilirsiniz.
